بررسی مقایسه‌ای یافته‌های آزمایشگاهی کم خونی فقر آهن و بعضی عوامل مرتبط در خانم‌های اهداکننده خون بار اول و مستمر

  چکید ه   سابقه و هدف   آهن یکی از عناصری است که در تمامی سلول‌ها و بسیاری از مسیرهای متابولیک بدن نقش دارد. محل اصلی آن در بدن در ساختار هموگلوبین گلبول قرمز می‌باشد. اهدای خون مستمر تأثیر به سزایی بر کاهش ذخایر آهن بدن در زنان اهداکننده خون دارد به نحوی که در صورت بروز کم خونی، از یک طرف اهدای خون را برای این گروه منتفی ساخته و از طرف دیگر بررسی و درمان آن، بار اقتصادی زیادی را بر آن‌ها تحمیل می‌کند. این مطالعه به بررسی شیوع کم خونی فقر آهن و مقایسه آن در خانم‌های اهدا کننده خون بار اول و مستمر مراجعه کننده به پایگاه تهران پرداخته است.   مواد وروش‌ها   مطالعه انجام شده از نوع هیستوریکال کوهورت (Historical cohort) بود که در آن 69 خانم اهداکننده خون بار اول به عنوان گروه شاهد و 75 خانم اهداکننده خون مستمر به عنوان گروه مورد به صورت تصادفی انتخاب شدند. تمامی اهداکنندگان قبل از اهدای خون از نظر نداشتن کم خونی، با استفاده از آزمایش نواری تعیین هموگلوبین آزمایش شده و واجد شرایط برای اهدا تشخیص داده شدند. نمونه خون اهداکنندگان بار اول و مستمر جهت بررسی دقیق وضعیت کم خونی به وسیله دستگاه شمارشگر سلولی و همچنین سنجش پارامترهای بیوشیمیایی نشان دهنده وضعیت آهن بدن به آزمایشگاه انتقال داده شد. آنالیز آماری اطلاعات به دست آمده با استفاده از نرم‌افزار SPSS نگارش 11 انجام گردید.   یافته‌ها   طبق نتایج به دست آمده به دلیل وجود اختلاف معنی‌دار از نظر سن، بین هر دو گروه اهدا کننده بار اول و مستمر (001/0 p< )، آنالیز آماری، در دو گروه سنی زیر 45 سال و بالاتر از 45 سال به طور جداگانه انجام شد. در گروه سنی اهدا کنندگان مستمر زیر 45 سال، کاهش چشمگیری در میزان هموگلوبین نسبت به اهداکنندگان بار اول در همین گروه سنی دیده ‌شد (003/0 p< ). شیوع آنمی فقر آهن در اهداکنندگان مستمر 7/10 درصد و در اهداکنندگان بار اول 6/6 درصد بود. افزایش قابل توجهی نیز در میزان TIBC و ترانسفرین در گروه اهداکننده مستمر نسبت به اهداکننده بار اول جود داشت (003/0 p< ، 006/0 p< ). میزان فریتین سرم نیز کاهش قابل توجهی در گروه اهداکنندگان مستمر زیر 45 سال در مقایسه با اهداکنندگان بار اول نشان داد (04/0 p< ).   نتیجه گیری   این مطالعه نشان می‌دهد که اهدای مستمر خون نقش مهمی در کاهش میزان فریتین و افزایش میزان ترانسفرین داشته و حاکی از مصرف بیشتر آهن و تخلیه ذخایر آن در مغز استخوان در گروه اهداکننده مستمر خانم نسبت به اهداکنندگان بار اول می‌باشد. از این رو اضافه نمودن اندازه‌گیری فریتین و ترانسفرین سرم به عنوان شاخص‌های مهم تشخیص کم خونی فقر آهن در فهرست آزمایش‌های معمول اهداکنندگان مستمر خانم و تنظیم دفعات اهدای خون با توجه به میزان این دو پارامتر پیشنهاد می‌گردد. کلمات کلیدی: آنمی فقر آهن، TIBC ، ترانسفرین، اهداکنندگان خون